Vermeting van bekantrecht vers gezaagd Frans eiken in vaste breedten  

Soms is het onduidelijk hoe het houtvolume van ruw eiken door zagerijen en handelaren wordt bepaald. Er bestaan duidelijke verschillen tussen de factuurmaten (maten op de factuur) en de inzaagmaten (de werkelijke gezaagde maten) in de breedte en dikte van planken. In dit artikel, misschien een beetje saai maar wel belangrijk, wordt uitgelegd hoe bij bekantrecht hout in vaste breedten (zie foto boven) het volume berekend wordt. Het betreft eiken dat voor binnenhuistoepassingen moet worden gedroogd. Voor balken en tuinhout gelden andere regels.

Vermeting van vers bekantrechthout eiken op vaste breedten
Het uitgangspunt is dat vers gezaagd eiken na droging tot 9 – 12 % vochtgehalte gemiddeld 7 % krimpt. Daarom is de inzaagbreedte 7 % meer. Wanneer de factuurbreedte bijvoorbeeld 200 mm is dan is inzaagbreedte 200* 7 % = 214 mm. In praktijk is dit de minimale inzaagbreedte. Vaak wordt er op 215 mm of 220 mm ingezaagd om te voorkomen dat de netto gedroogde maat onder 200 mm is. En ook kan de krimp per groeigebied verschillen. De factuurbreedte is de maat die op de factuur vermeld wordt en wat de breedte netto na droging moet zijn (Tabel 1).

Tabel 1: Overzicht van een aantal factuurmaten en inzaagmaten met betrekking tot de breedtes van Frans eiken. Berekening van de Inzaagbreedte= factuurbreedte x 1,07. In de derde kolom staan de werkelijke inzaagbreedten die door de zagerij gezaagd worden.

Bij het berekeningen van de inzaagdikte werkt dit op dezelfde manier. Wanneer we spreken over 27 mm dik (duims) eiken, is deze 27 mm de factuurmaat. De inzaagdikte is ook 7% meer vanwege de krimp (Tabel 2).

Tabel 2: Overzicht van een aantal factuurmaten en inzaagmaten met betrekking tot de diktes van Frans eiken. Berekening van de Inzaagdikte= factuurdikte x 1,07. In de derde kolom staan de werkelijke inzaagdikten die door de zagerij gezaagd worden.

Bij de facturering van de lengte wordt er geen rekening houden met het krimpverlies omdat er in de lengte nauwelijks krimpverliezen zijn. Het is wel fijn om in de lengte overmaat te hebben om soms kopscheuren aanwezig kunnen zijn. Er zijn zagerijen die maar 20 mm overmaat in de lengte geven. Meestal zijn de kopse kanten dan bewerkt met wax zodat er geen kopscheuren kunnen optreden. De meeste zagerijen geven minimaal 50 mm overmaat. Dus wanneer de factuurlengte 250 cm is dan is de werkelijke lengte bijvoorbeeld 255 cm. Dan heb je dus een overmaat van 50 mm. Bij de inkoop van eiken is het belangrijk om hier op te letten.

Berekening van een het gefactureerde volume (V) in m³
Het volume van een bundel wordt als volgt berekend:
(factuurbreedte (mm) ) * (factuurdikte (mm)) * (factuurlengte (cm) * N (aantal planken in een bundel) * 10^-7 (correctie naar m³) = V (volume in m³). Wanneer je alles in meter weergeeft vervalt de correctiefactor.

Verschil tussen gefactureerd en ingezaagd volume
Wanneer in de breedte en dikte 7 % minder wordt gefactureerd dan wordt ingezaagd dan is het gefactureerde volume 14 % (7 % en 7 %) minder dan het inzaagvolume! Op een volle vrachtwagen met 20 m³ gefactureerd eiken zit 2,8m³ meer dan dat op de factuur staat. Dit is met name van belang voor het transport van eiken. Een vracht wagen mag 25 ton aan gewicht laden.

Voordeel van de bovengenoemde werkwijze is dat verwerkers en handelaren precies weten wat de nettomaten zijn en de kostprijzen kunnen zo eenvoudiger berekend worden. Vaste breedten zijn geschikt zijn voor grote industriële producties (bijv. de parketindustrie).