23/11/2025
- Tel: 0317-310 698
- verkoop@plankencentrale.nl
- Winkel geopend van Ma-Vrij: 8.30 tot 17.00 uur
- Alles uit voorraad leverbaar!
Gedroogd eiken werkt een stuk minder dan versgezaagd eiken. Een versgezaagde plank kan tot wel 3 % procent krimpen, bij gedroogde planken is de zwelling 2 %,. De werking is dus een derde minder. Dat maakt gedroogde eikenplanken beter geschikt om buiten te gebruiken.
Klanten vragen geregeld advies of ze de gedroogde eiken planken van 20 mm dik met 10 % houtvochtgehalte ook buiten kunnen gebruiken. Hierop kunnen we niet altijd een duidelijk antwoord geven omdat dit van vele factoren zoals expositie van het hout (zon, schaduw) en relatieve luchtvochtigheid van de omgeving ( bos of stad)) afhankelijk is. Door een eigen onderzoek, uitgevoerd door stagiaire Gerrit Immink (VanHallLarenstein) en Robbert Wijers kunnen we onze klanten voortaan meer inzicht geven.
Afgelopen jaar hebben we van drie monsters versgezaagd eiken en drie monsters gedroogd eiken het houtvochtgehalte en de breedteverandering gemeten. Alle monsters zijn 20 mm dik, de breedte varieert van 125 mm tot 135 mm. Ook hebben we de relatieve luchtvochtigheid en temperatuur van de buitenlucht bepaald. Er is voor eiken gekozen omdat deze houtsoort het meest verkocht wordt en we hier ook de meeste vragen over krijgen. Tropische houtsoorten padoek en iroko staan bekend om hun stabiliteit en zijn ter vergelijking ook meegenomen in de proef.
Het onderzoek richt zich met name op de werking (krimpen en zwellen) in de breedte en de verandering van het houtvochtgehalte van de monsters ten gevolge van de veranderingen van temperatuur en relatieve luchtvochtigheid in herfst, winter (2024) en voorjaar (2025).
Duidelijk verband
De metingen laten zien dat er een duidelijk verband bestaat tussen houtvochtgehalte- en breedteveranderingen ten gevolge van de seizoensveranderingen herfst, winter en voorjaar. De breedteverandering en de ontwikkeling van het houtvochtgehalte gedurende deze periode zijn de belangrijkste eigenschappen omdat deze direct invloed hebben op kwaliteit van de toepassing (figuren 2 en 4). De belangrijkste waarden zijn ter verduidelijking weergegeven in tabel 2.1..
Tabel 2.1: Overzicht van de belangrijkste gemeten waarde tijdens het onderzoek.
| datum/ periode | gemeten | eiken (droog) | eiken (nat) | iroko | padoek |
| 21-10-2024 | Breedte Δ (%) aanvang | 0,0 | 0,0 | 0,0 | 0,0 |
| 21-10-2024 | Houtvocht (%) aanvang | 10,5 | 23,7 | 12,9 | 10,4 |
| Hele periode | Grootste breedte Δ ( %) | 2,1 | -2,9 | 1,0 | 0,7 |
| Hele periode | Houtvocht ( %) bij grootste breedte Δ | 17,5 | 13,0 | 16,3 | 11,7 |
Maximale zwelling varieert stevig
Gedroogd eiken: de maximale zwelling voor gedroogd eiken is 2,1 % in de winter ten opzichte van de eerste meting in oktober 2024 (fig 2). Bij de laatste meting in juni was de zwelling 0,5 % vergeleken met de meting in oktober. 2024.
Wanneer gedroogd Europees eiken buiten gebruikt gaat worden moet er rekening mee worden gehouden dat het in de winter 2,0 % kan uitzetten. In de constructie moet hiermee rekening worden gehouden. Een plank van 20 cm breed kan 0,4 cm uitzetten!
Vers gezaagd eiken vertoont een krimp van 2,9 % in juni 2025 ten opzichte van de eerste meting in oktober 2024 (fig. 2). De grootste krimp vindt plaats vanaf februari 2025. Ook hier geldt dat bij de verwerking van vers gezaagd eiken bij buitenconstructies met deze krimp rekening moet worden gehouden. Wanneer een vers gezaagde eiken planken van 20 cm breed 3 % krimpen betekent dat ze nadien 19,4 cm meten.
Wat betreft eiken is de meest optimale situatie om “winddroog” eiken buiten te gebruiken met een houtvochtpercentage tussen 16 – 18 %. Hout met dit houtvochtgehalte zal stabieler zijn (werking zal minder zijn) dan gedroogd of vers gezaagd eiken. Dit is ook af te leiden uit de grafieken (zie resultaten figuren 2 en 4) waar in de maanden december t/m februari het houtvochtgehalte stabiel is en de werking het geringst. In de praktijk zijn in de houthandel weinig winddroge eikenplanken beschikbaar om meubels, schuttingen en buitenkeukens te maken. Wat betreft balkhout is er wel voldoende beschikbaar. Het grote nadeel van het toepassen van vers gezaagd eiken is dat het tijdens het krimpen ook kan vervormen (kromtrekken, scheuren en schotelen). Wanneer er geen winddroog eikenplanken beschikbaar zijn, adviseren wij om gedroogde eiken planken te gebruiken.
Iroko en padoek zijn heel stabiel. Iroko zwelt maximaal 1,0 % (in februari 2025) en padoek 0,7 % (in februari 2025). Deze houtsoorten zijn heel stabiel en geschikt om kunstmatig gedroogd buiten te gebruiken.
Het onderzoek zou beter geweest zijn als we de metingen ook in de zomer hebben laten doorlopen. Wegens tijdgebrek hebben we dit niet gedaan.
Figuur 2: Ontwikkeling van het houtvochtgehalte van de vier houtsoorten op de meetmomenten gedurende de onderzoeksperiode.
Figuur 4: De ontwikkeling van de relatieve krimp en zwel van de monsters in procenten op de meetmomenten gedurende de onderzoeksperiode. Het ijkpunt op de x-as is voor padoek 130mm, eiken (gedroogd) 126mm, iroko 139mm en eiken (vers) 125mm.
